Làng nghề làm tượng Phật nằm trong một con hẻm gần chùa Giác Hải, phường 12, Quận 6, TPHCM có tuổi đời gần 100 năm. Đây là nơi làm ra các tác phẩm khá phong phú, đa dạng, từ tượng Phật Thích Ca tọa tòa sen, Quán Thế Âm Bồ tát, Phổ Hiền, Di Lặc, Hộ pháp đến tượng các danh nhân… với nhiều kích cỡ khác nhau. 

Theo những người làm tượng, cách đây gần 100 năm, hai ông Mai Văn Lai và Lê Văn Chánh là những người bạn cùng nhau tu hành tại chùa Giác Hải. Cả hai cùng siêng năng và có nhiều sáng kiến khi học nghề điêu khắc trên gỗ từ ông Huệ Ngân.

Làng nghề làm tượng Phật đa dạng mẫu mã, kích cỡ...

Do nhu cầu mỗi lúc một khác nên ông Huệ Ngân đã sáng kiến dạy học trò cách làm tượng bằng cách độn rơm làm nộm, sau đó bẻ sắt đắp lên làm cốt và trét xi măng trộn cát đắp bên ngoài, sau đó tô vẽ nên tượng vừa nhẹ, đẹp mà lại rất bền.

Để tạo ra một bức tượng lớn thì cần những khuôn đúc như thế này

Tuy ông Huệ Ngân là thầy dạy và là người đầu tiên điêu khắc tượng, đắp tượng Phật nhưng theo những người thợ lâu năm ở làng nghề này thì các ông Mai Văn Lai và Lê Văn Chánh mới được tôn là “tổ nghề” ở làng này. Bởi hai ông có công phát triển để làng nghề có tiếng, rồi có hậu duệ truyền nghề và giữ nghề. Nhiều người là con cháu hai ông còn mở cơ sở riêng trong làng nghề để sau gần 100 năm, làng nghề làm tượng Phật ngày càng trở nên đông đúc hơn.

Chỉ những người thợ có tay nghề lâu năm mới có thể sáng tạo các bức tượng có giá trị nghệ thuật cao...

Theo ông Mai Văn Tám, một người thợ tạc tượng lành nghề và là con trai cụ Mai Văn Lai, thì để làm một bức tượng cần phải trải qua nhiều công đoạn như: đúc tượng bằng bê tông (sắt thép, xi măng và cát), ráp khuôn (ghép hai mảnh tượng lại), trét thạch cao, chà giấy nhám và sơn tượng. Trong các công đoạn, tạo khuôn mặt tượng Phật có hồn chính là yếu tố quyết định thành công tác phẩm của người thợ.

Một trong những công đoạn để hình thành lên tượng.

Mỗi người đảm nhận một công đoạn khác nhau

Đặc biệt, những người theo nghề tạc tượng Phật phải thật sự có năng khiếu về mỹ thuật, làm chủ quy trình kỹ thuật, kiên nhẫn, đôi tay khéo và trên hết là tình yêu nghề. Bởi khi đã trở thành thợ lành nghề thì có thể làm nhuần nhuyễn ở tất cả các khâu, tạc được cả những tượng đòi hỏi tính mỹ thuật cao và sự dày công, tâm huyết của người thợ với bức tượng.

Làng nghề này làm sản phẩm tượng đa dạng từ tượng Phật Thích Ca tọa tòa sen, Quán Thế Âm Bồ tát, Phổ Hiền, Di Lặc, Hộ pháp đến tượng các danh nhân… với nhiều kích cỡ khác nhau. Những người thợ ở đây đều giữ được nét riêng của nghề làm tượng mà ông cha truyền lại, giữ được nét đẹp truyền thống của tượng Việt Nam.

Ở đây, nét mặt của tượng đất sét hay tượng mục đồng dù thô mộc nhưng vẫn theo mẫu dân gian Nam bộ. Hiện những nét đặc trưng mang vẻ đẹp truyền thống tượng Nam bộ vẫn thấy trên những bức tượng có chất liệu gỗ, đất sét, thạch cao cổ đang còn thờ tại các ngôi chùa cổ ở TPHCM.

Làng nghề hiện có khoảng 70 lao động, đa phần là nam giới, chủ yếu nối nghiệp gia đình. Ngoài ra, nhiều thợ tạc tượng là nữ được gia đình truyền nghề và thường đảm trách những khâu đòi hỏi sự khéo tay như vẽ gương mặt, sơn hoặc thếp vàng.

Các sản phẩm của làng nghề này đã nổi tiếng từ lâu và sản phẩm được đặt hàng từ khắp nơi trong cả nước. Không chỉ ở trong nước, sản phẩm tượng của làng nghề còn xuất đi nhiều nước trên thế giới, nhất là những nơi có cộng đồng người Việt đang sinh sống nhiều như Mỹ, Canada…/.

Hình ảnh một số công đoạn của làm tượng: