Hơn nửa thế kỳ hình thành và phát triển, văn hóa luôn là một trụ cột quan trọng giúp ASEAN gắn bó trong một mái nhà chung đa văn hóa, đa dân tộc cùng hướng về một tầm nhìn, một bản sắc. Là một thành viên có trách nhiệm của ASEAN, 2 năm gia nhập tổ chức này là 25 năm Việt Nam luôn thể hiện tinh thần chủ động dùng văn hóa để gắn kết các dân tộc, các quốc gia thành một cộng đồng văn hóa thống nhất trong đa dạng và bản sắc. 

Hội nghị liên kết phát triển Du lịch di sản ASEAN (Ảnh: KT).

Kể từ Festival Huế lần thứ hai, năm 2002 đến nay, đã qua 9 kỳ Fesstival được tổ chức, công chúng Việt Nam và du khách đến Huế luôn được thưởng thức các chương trình nghệ thuật đặc sắc của Camphuchia, Lào, Thái Lan, Indonesia, Philippin… biểu diễn, bên cạnh các đoàn nghệ thuật lớn của nước chủ nhà và các đối tác Pháp, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… Đó thực sự là những chương trình nghệ thuật mang tinh thần giao lưu, gắn kết giữa các dân tộc, quốc gia trong khối ASEAN.

Cùng với Fesstival Huế, hoạt động giao lưu văn hóa với các nước ASEAN luôn được ngành Văn hóa Việt Nam đăng cai tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau, xem như một đóng góp của mình trong việc thực hiện vai trò một thành viên tích cực của khối.

Đó là “Những ngày “Đại đoàn kết ASEAN - Một tầm nhìn, một bản sắc, một cộng đồng”  tổ chức tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam” năm 2014;  là Liên hoan nghệ thuật  5 nước ASEAN: Việt Nam, Lào, Campuchia, Myanmar và Thái Lan  năm 2016 tại Quảng Trị; là Chương trình giao lưu và triển lãm “ASEAN – Sắc màu văn hóa” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và Nhóm Phụ nữ Cộng đồng ASEAN tại Hà Nội phối hợp tổ chức năm 2016; Là Cuộc thi “Tiếng hát ASEAN “ do Đài Tiếng nói Việt Nam đăng cai tổ chức hai năm một lần từ năm 2017 đến nay; là Triển lãm ảnh thời sự , báo chí về các dân tộc ASEAN do Bộ Thông tin truyền thông tố chức năm 2016 tại Hà Nội; Dạ hội nhân Tuần lễ ASEAN hội tụ đậm nét truyền thống văn hóa Việt Nam và các nước ASEAN năm 2018;  Ngày hội các dân tộc biên giới Việt -  Lào; Triển lãm ảnh và phim phóng sự, tài liệu về cộng đồng ASEAN năm 2019 tại Khánh Hòa…

Việt Nam còn tích cực tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa nghệ thuật được tổ chức ở các nước như Liên hoan phim ASEAN năm 2017 tại Campuchia ; chương trình  “Viva ASEAN”  do  Bộ Văn hóa Thái Lan khởi xướng năm 2019 nhân năm Thái Lan làm Chủ tịch ASEAN và Năm Văn hóa ASEAN 2019 với mong muốn văn hóa sẽ là cầu nối quan trọng thắt chặt hơn nữa tình đoàn kết hữu nghị giữa các quốc gia trong khu vực.

Triển lãm sắc màu ASEAN 2016 tại Hà Nội do Hội LHPN Việt Nam tổ chức. (Ảnh: KT)

Là quốc gia gần gũi với Việt Nam, từng tham gia nhiều hoạt động giao lưu văn hóa khu vực ASEAN tại Việt Nam, Phó Vụ trưởng vụ Hợp tác  quốc tế - Bộ Thông tin - Văn hóa - Du lịch Lào, ông Khamphou Phiasackha cho rằng: “Văn hóa và nghệ thuật là một trong những lĩnh vực quan trọng góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN, trên cơ sở giao lưu, tạo sự hiểu biết lẫn nhau. Lào luôn khuyến khích sự tôn trọng, sự hiểu biết văn hóa nghệ thuật của các quốc gia láng giềng, luôn tìm kiếm các giải pháp để bảo tồn các giá trị văn hóa, phong tục tập quán của các dân tộc để phát triển văn hóa du lịch tạo ra việc làm, nâng cao đời sống cho người dân. Đồng thời sẽ luôn là đối tác ủng hộ một cách mạnh mẽ sự hợp tác giữa các quốc gia ASEAN cả về song phương và đa phương”.

Với mục tiêu hướng đến người dân, ngoại giao văn hóa đã trở thành một trong những nguồn lực phát triển của các quốc gia trong khu vực khi làm cho các dân tộc xích lại gần nhau hơn. Du lịch khám phá, trải nghiệm văn hóa đã được khai thác triệt để. Việc liên kết đưa du khách khám phá các di sản văn hóa thế giới tại các nước ASEAN bằng đường bộ, hàng không được các doanh nghiệp lữ hành Việt Nam và các nước khai thác hiệu quả từ nhiều năm qua. Tại Hội nghị Kết nối di sản phát triển du lịch ASEAN tháng 1-2019 tại Quảng Ninh, một lần nữa, các chuyên gia, nhà quản lý, nhà đầu tư quốc tế  Thái Lan, Lào, Indonesia, Việt Nam đã một lần nữa khẳng định sức lan tỏa của mô hình liên kết này và dự báo tiềm năng phát triển mạnh trong thời gian tới.  

Trình diễn trang phục tại Tuần lễ ASEAN 2018 (Ảnh: KT).

Là doanh nghiệp gặt hái nhiều thành công trong việc liên kết tổ chức các tour du lịch xuyên ASEAN nhiều năm qua, tận dụng lợi thế của một quốc gia bên bờ biển Đông với tiềm năng phong phú về các Di sản văn hóa, du lịch biển, Công ty du lịch Việt Nam tại Đà Nẵng (Vitour) đang xúc tiến tổ chức tour du lịch kết nối ASEAN bằng đường biển và hàng không, hứa hẹn mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm thú vị.  Ông Lê Tấn Thanh Tùng, Phó Tổng giám đốc Công ty cho biết:

Ngoài việc được trải nghiệm nhiều loại hình vận chuyển, những dịch vụ tốt nhất của du lịch biển, khách du lịch các nước ASEAN còn muốn tạo nên sự nhộn nhịp trên biên Đông, khẳng định vấn đề tự do hàng hải trên biển Đông. Riêng khách Việt Nam thì còn muốn góp thêm tiếng nói khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Những thành tựu trong hoạt động giao lưu văn hóa là cơ sở để Việt Nam tiếp tục đề xuất nhiều sáng kiến xây dựng trụ cột Văn hóa – xã hội trong Cộng đồng ASEAN, nhất là trong năm nay, khi nước ta đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN, được bạn bè ghi nhận và đánh giá cao.

Thứ trưởng Ngoại giao Lào Thongphane  Savanphet nói: "Việt Nam đã đưa ra nhiều sáng kiến cho hợp tác của ASEAN phù hợp với các nước thành viên. Tất cả những sáng kiến này đã cho thấy vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN 2020. Mặc dầu chúng ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức nhưng VN vẫn tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt và thúc đẩy tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN, tập trung vào vai trò trung tâm của ASEAN, đặc biệt là trong quan hệ đối ngoại với các đối tác và các tổ chức quốc tế".

Không chỉ tự hào với quá khứ, người Việt Nam biết dùng quá khứ nghìn đời được bao thế hệ cha ông chắt lọc lại để đắp bồi cho nguồn lực phát triển trong tương lai. Đó là cách mà chúng ta đã, đang và sẽ làm không chỉ trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020 mà là việc làm thường xuyên trong mỗi hành động, mỗi bước đi của một thành viên có trách nhiệm trong nỗ lực xây dựng Cộng đồng ASEAN ngày càng vững mạnh./.